Lambda_Calcul/lambda_calcul.md

14 KiB

jupyter
jupytext kernelspec
formats text_representation
ipynb,md
extension format_name format_version jupytext_version
.md markdown 1.2 1.6.0
display_name language name
Python 3 python python3

$\lambda$-calcul

from lambda_calcul import Lambda_terme

Voici la grammaire du langage décrivant les $\lambda$-termes

term ::= VAR | LAMBDA VAR POINT term | LPAR term term RPAR

La classe Lambda_terme

T1 = Lambda_terme("x")
T2 = Lambda_terme("(x x)")
T3 = Lambda_terme("!x.x")
T4 = Lambda_terme('!x.(x x)')
T5 = Lambda_terme('(!x.(x y) z)')
print(T1)
print(T2)
print(T3)
print(T4)
print(T5)
termes = (T1, T2, T3, T4, T5)
tuple(t.est_variable() for t in termes)
tuple(t.est_abstraction() for t in termes)
tuple(t.est_application() for t in termes)
tuple(t.est_redex() for t in termes)
tuple(t.est_forme_normale() for t in termes)
tuple(t.variables_libres() for t in termes)
print(T1, '-->', T1.subs('y', Lambda_terme('(y x)')))
print(T1, '-->', T1.subs('x', Lambda_terme('(y x)')))
T5 = Lambda_terme('!x.y')
print(T5, '-->', T5.subs('x', Lambda_terme('(y z)')))
print(T5, '-->', T5.subs('y', Lambda_terme('(t z)')))
print(T5, '-->', T5.subs('y', Lambda_terme('(x z)')))
print(T3, '-->', T3.subs('y', Lambda_terme('(y x)')))
print(T3, '-->', T3.subs('x', Lambda_terme('(y x)')))
for t in termes:
    for v in ('x', 'y'):
        print(t.abstrait(v))
for t1 in termes:
    for t2 in termes:
        print(t1.applique(t2))
OMEGA = Lambda_terme('(!x.(x x) !x.(x x))')
print(OMEGA)
OMEGA.est_redex()
OMEGA.est_forme_normale()
OMEGA.variables_libres()

res, est_red = OMEGA.reduit()
print(res)
print(est_red)
res, est_red = Lambda_terme('(!x.(eric x) vero)').reduit()
print(res, est_red)
OMEGA.forme_normale(nb_etapes_max=10, verbose=True)

Entiers, successeurs, addition, multiplication et exponentiation

ZERO = Lambda_terme('!f.!x.x')
UN = Lambda_terme('!f.!x.(f x)')
DEUX = Lambda_terme('!f.!x.(f (f x))')
SUC = Lambda_terme('!n.!f.!x.(f ((n f) x))')
TROIS = SUC.applique(DEUX).forme_normale(verbose=True)
TROIS.applique(SUC).applique(ZERO).forme_normale(verbose=True)
ADD = Lambda_terme('!n.!m.!f.!x.((n f) ((m f) x))')
QUATRE = ADD.applique(UN).applique(TROIS).forme_normale(verbose=True)
CINQ = ADD.applique(TROIS).applique(DEUX).forme_normale(verbose=True)
SEPT = ADD.applique(QUATRE).applique(TROIS).forme_normale(verbose=True)
MUL = Lambda_terme('!n.!m.!f.(n (m f))')
SIX = MUL.applique(DEUX).applique(TROIS).forme_normale(verbose=True)
EXP = Lambda_terme('!n.!m.(m n)')
HUIT = EXP.applique(DEUX).applique(TROIS).forme_normale(verbose=True)
NEUF = EXP.applique(TROIS).applique(DEUX).forme_normale(verbose=True)

Booléens, opérateurs logiques et conditionnelles

VRAI = Lambda_terme('!x.!y.x')
FAUX = Lambda_terme('!x.!y.y')
COND = Lambda_terme('!c.!a.!s.((c a) s)') 
COND.applique(VRAI).applique(UN).applique(DEUX).forme_normale(verbose=True)
COND.applique(FAUX).applique(UN).applique(DEUX).forme_normale(verbose=True)
ET = COND.applique(Lambda_terme('a')).applique(Lambda_terme('b')).applique(FAUX).abstrait('b').abstrait('a')
print(ET)
ET.applique(VRAI).applique(VRAI).forme_normale(verbose=True)
ET.applique(VRAI).applique(FAUX).forme_normale(verbose=True)
ET.applique(FAUX).applique(VRAI).forme_normale(verbose=True)
ET.applique(FAUX).applique(FAUX).forme_normale(verbose=True)
OU = COND.applique(Lambda_terme('a')).applique(VRAI).applique(Lambda_terme('b')).abstrait('b').abstrait('a')
print(OU)
OU.applique(VRAI).applique(VRAI).forme_normale(verbose=True)
OU.applique(VRAI).applique(FAUX).forme_normale(verbose=True)
OU.applique(FAUX).applique(VRAI).forme_normale(verbose=True)
OU.applique(FAUX).applique(FAUX).forme_normale(verbose=True)
NON = COND.applique(Lambda_terme('a')).applique(FAUX).applique(VRAI).abstrait('a')
print(NON)
NON.applique(VRAI).forme_normale(verbose=True)
NON.applique(FAUX).forme_normale(verbose=True)
NUL = Lambda_terme('!n.((n !x.{:s}) {:s})'.format(str(FAUX), str(VRAI)))
print(NUL)
NUL.applique(ZERO).forme_normale(verbose=True)
NUL.applique(TROIS).forme_normale(verbose=True)

Couples

CONS = Lambda_terme('!x.!y.!s.((({:s} s) x) y)'.format(str(COND)))
print(CONS)
UN_DEUX = CONS.applique(UN).applique(DEUX).forme_normale(verbose=True)
CAR = Lambda_terme('!c.(c {:s})'.format(str(VRAI)))
print(CAR)
CAR.applique(UN_DEUX).forme_normale(verbose=True)
CDR = Lambda_terme('!c.(c {:s})'.format(str(FAUX)))
print(CDR)
CDR.applique(UN_DEUX).forme_normale(verbose=True)
M_PRED = Lambda_terme('!n.(CAR ((n !c.((CONS (CDR c)) (SUC (CDR c)))) ((CONS ZERO) ZERO)))')
print(M_PRED)
PRED = M_PRED.subs('CAR', CAR).subs('CONS', CONS).subs('CDR', CDR).subs('SUC', SUC).subs('ZERO', ZERO)
print(PRED)
PRED.applique(DEUX).forme_normale(verbose=True)
PRED.applique(ZERO).forme_normale(verbose=True)
M_SUB = Lambda_terme('!n.!m.((m PRED) n)')
print(M_SUB)
SUB = M_SUB.subs('PRED', PRED)
print(SUB)
SUB.applique(TROIS).applique(UN).forme_normale(verbose=True)
M_INF = Lambda_terme('!n.!m.(NUL ((SUB n) m))')
print(M_INF)
INF = M_INF.subs('NUL', NUL).subs('SUB', SUB)
print(INF.applique(TROIS).applique(UN).forme_normale())
print(INF.applique(UN).applique(TROIS).forme_normale())
print(INF.applique(UN).applique(UN).forme_normale())
M_EGAL = Lambda_terme('!n.!m.((ET ((INF n) m)) ((INF m) n))')
print(M_EGAL)
EGAL = M_EGAL.subs('ET', ET).subs('INF', INF)
print(EGAL)
print(EGAL.applique(UN).applique(UN).forme_normale())
print(EGAL.applique(UN).applique(DEUX).forme_normale())

Itération

M_FACTv1 = Lambda_terme('!n.(CDR ((n !c.((CONS (SUC (CAR c))) ((MUL (SUC (CAR c))) (CDR c)))) ((CONS ZERO) UN)))')
print(M_FACTv1)
FACTv1 = M_FACTv1.subs('CONS', CONS).subs('CAR', CAR).subs('CDR', CDR).subs('SUC', SUC).subs('MUL', MUL).subs('UN', UN).subs('ZERO', ZERO)
print(FACTv1)
print(FACTv1.applique(ZERO).forme_normale())
print(FACTv1.applique(UN).forme_normale())
print(FACTv1.applique(DEUX).forme_normale())
print(FACTv1.applique(DEUX).forme_normale(nb_etapes_max=200))
print(FACTv1.applique(TROIS).forme_normale(nb_etapes_max=500))
print(FACTv1.applique(QUATRE).forme_normale(nb_etapes_max=1700))

Et la récursivité ?

M_PHI_FACT = Lambda_terme('!f.!n.(((COND ((EGAL n) ZERO)) UN) ((MUL n) (f (PRED n))))')
print(M_PHI_FACT)
PHI_FACT = M_PHI_FACT.subs('COND', COND).subs('EGAL', EGAL).subs('ZERO', ZERO).subs('UN', UN).subs('MUL', MUL).subs('PRED', PRED)
print(PHI_FACT)
BOTTOM = Lambda_terme('!y.OMEGA').subs('OMEGA', OMEGA)
print(BOTTOM)
FACT0 = PHI_FACT.applique(BOTTOM)
print(FACT0.applique(ZERO).forme_normale())
FACT0.applique(UN).forme_normale(verbose=True, nb_etapes_max=40)
FACT1 = PHI_FACT.applique(FACT0)
print(FACT1.applique(ZERO).forme_normale())
print(FACT1.applique(UN).forme_normale(nb_etapes_max=200))
FIX_CURRY = Lambda_terme('!f.(!x.(f (x x)) !x.(f (x x)))')
print(FIX_CURRY)
FACTv2 = FIX_CURRY.applique(PHI_FACT)
print(FACTv2.applique(ZERO).forme_normale())
print(FACTv2.applique(UN).forme_normale(nb_etapes_max=200))
print(FACTv2.applique(DEUX).forme_normale(nb_etapes_max=700))
print(FACTv2.applique(TROIS).forme_normale(nb_etapes_max=4000))
print(FACTv2.applique(QUATRE).forme_normale(nb_etapes_max=25000))
PF = FIX_CURRY.applique(Lambda_terme('M'))
PF.forme_normale(verbose=True, nb_etapes_max=10)

$\lambda$-calcul avec les lambda-expressions de Python

Les entiers de Church

zero = lambda f: lambda x: x
un = lambda f: lambda x: f(x)
deux = lambda f: lambda x: f(f(x))
trois = lambda f: lambda x: f(f(f(x)))
def entier_church_en_int(ec):
    return ec(lambda n: n+1)(0)
tuple(entier_church_en_int(n) for n in (zero, un, deux, trois))
suc = lambda n: lambda f: lambda x: f(n(f)(x))
tuple(entier_church_en_int(suc(n)) for n in (zero, un, deux, trois)) 
def int_en_entier_church(n):
    if n == 0:
        return zero
    else:
        return suc(int_en_entier_church(n - 1))
tuple(entier_church_en_int(int_en_entier_church(n)) for n in range(10))
add = lambda n: lambda m: lambda f: lambda x: n(f)(m(f)(x))
cinq = add(deux)(trois)
entier_church_en_int(cinq)
mul = lambda n: lambda m: lambda f: n(m(f))
six = mul(deux)(trois)
entier_church_en_int(six)
exp = lambda n: lambda m: m(n)
huit = exp(deux)(trois)
entier_church_en_int(huit)

Les booléens

vrai = lambda x: lambda y: x
faux = lambda x: lambda y: y
def booleen_en_bool(b):
    return b(True)(False)
    
tuple(booleen_en_bool(b) for b in (vrai, faux))
cond = lambda c: lambda a: lambda s: c(a)(s) 
cond(vrai)(1)(2)
cond(faux)(1)(2)
cond(vrai)(1)(1/0)
non = lambda b: cond(b)(faux)(vrai)
tuple(booleen_en_bool(non(b)) for b in (vrai, faux))
et = lambda b1: lambda b2: cond(b1)(b2)(faux)
tuple(booleen_en_bool(et(b1)(b2)) for b1 in (vrai, faux) for b2 in (vrai, faux))
ou = lambda b1: lambda b2: cond(b1)(vrai)(b2)
tuple(booleen_en_bool(ou(b1)(b2)) for b1 in (vrai, faux) for b2 in (vrai, faux))
est_nul = lambda n : n(lambda x: faux)(vrai)
tuple(booleen_en_bool(est_nul(n)) for n in (zero, un, deux, trois, cinq, six, huit))

Les couples

cons = lambda x: lambda y: lambda z: z(x)(y)
un_deux = cons(un)(deux)
car = lambda c: c(vrai)
cdr = lambda c: c(faux)
entier_church_en_int(car(un_deux)), entier_church_en_int(cdr(un_deux))
pred = lambda n: car(n(lambda c: cons(cdr(c))(suc(cdr(c))))(cons(zero)(zero)))
tuple(entier_church_en_int(pred(int_en_entier_church(n))) for n in range(10))
sub = lambda n: lambda m: m(pred)(n)
entier_church_en_int(sub(huit)(trois))
est_inf_ou_egal = lambda n: lambda m: est_nul(sub(m)(n))
tuple(booleen_en_bool(est_inf_ou_egal(cinq)(int_en_entier_church(n))) for n in range(10))
est_egal = lambda n: lambda m: et(est_inf_ou_egal(n)(m))(est_inf_ou_egal(m)(n))
tuple(booleen_en_bool(est_egal(cinq)(int_en_entier_church(n))) for n in range(10))

Itération

fact = lambda n: cdr(n(lambda c: (cons(suc(car(c)))(mul(suc(car(c)))(cdr(c)))))(cons(zero)(un)))
tuple(entier_church_en_int(fact(int_en_entier_church(n))) for n in range(7))

Combinateur de point fixe

phi_fact = lambda f: lambda n: 1 if n == 0 else n*f(n-1)
bottom = lambda x: (lambda y: y(y))(lambda y:y(y))
f0 = phi_fact(bottom)
f1 = phi_fact(f0)
f2 = phi_fact(f1)
f3 = phi_fact(f2)
f4 = phi_fact(f3)
tuple(f4(n) for n in range(4))
def fact_rec(n):
    if n == 0:
        return 1
    else:
        return n * fact_rec(n - 1)
fact2 = phi_fact(fact_rec)
tuple(fact2(n) for n in range(7))
fix_curry = lambda f: (lambda x: lambda y: f(x(x))(y))(lambda x: lambda y: f(x(x))(y))
fact3 = fix_curry(phi_fact)
tuple(fact3(n) for n in range(7))

Un programme obscur

print((lambda x: (lambda y: lambda z: x(y(y))(z))(lambda y: lambda z: x(y(y))(z))) 
      (lambda x: lambda y: '' if y == [] else chr(y[0])+x(y[1:]))
      (((lambda x: (lambda y: lambda z: x(y(y))(z)) (lambda y: lambda z: x(y(y))(z)))
        (lambda x: lambda y: lambda z: [] if z == [] else [y(z[0])]+x(y)(z[1:])))      
       (lambda x: (lambda x: (lambda y: lambda z: x(y(y))(z))(lambda y: lambda z: x(y(y))(z)))
        (lambda x: lambda y: lambda z: lambda t: 1 if t == 0 else (lambda x: ((lambda u: 1 if u == 0 else z)(t % 2)) * x * x % y)
         (x(y)(z)(t // 2)))(989)(x)(761))
       ([377, 900, 27, 27, 182, 647, 163, 182, 390, 27, 726, 937])))
phiListEnChaine = lambda x: lambda y: '' if y == [] else chr(y[0]) + x(y[1:])
fix_curry(phiListEnChaine)([65+k for k in range(26)])
phiMap = lambda x: lambda y: lambda z: [] if z == [] else [y(z[0])] + x(y)(z[1:])
fix_curry(phiMap)(lambda x: x*x)([1, 2, 3, 4])
phiExpoMod = lambda x: lambda y: lambda z: lambda t: 1 if z == 0 else (lambda u: 1 if u == 0 else y)(z % 2) * x(y)(z//2)(t) ** 2 % t
fix_curry(phiExpoMod)(2)(10)(1000)